دکتر سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم ضمن بیان اینکه یاد و نام جلال آل‌احمد را در پنجاهمین سال درگذشتش گرامی می‌داریم، گفت: جایزه ادبی جلال به گام دوازدهم رسیده است. تلاش شده این جایزه به‌گونه‌ای اتفاق بیفتد که با شفافیتی که پدید می‌آید اعتمادسازی را ارتقا دهد؛ اینکه اعلام اسامی اعضای هیأت علمی، داوران و نامزدها که در رویه و روند جایزه در طول این دوره‌ها بر آن پافشاری شده، بر این اساس بوده است. همچنین اینکه سعی شده هیأت داوران در چرخه بسته‌ای نباشد و هر سال تغییر کند تا امکان تنوع سلیقه‌ها فراهم شود. همچنین در کنار پیشکسوتان نامزد در این جایزه که چندین کتاب دارند، کتاب اولی‌ها هم دیده شوند که این نیز به پیشبرد این جایزه کمک کرده است. البته باز هم جایزه با آنچه که باید به آن برسدهنوز فاصله دارد و باید با گام‌های قوی‌تر و محکم‌تری قدم بردارد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه بیان کرد: جایزه جلال با بخش‌های داستان کوتاه، رمان و داستان بلند، نقد ادبی و مستندنگاری که چهار حوزه ادبیات ایران است، سبب می‌شود پایش، تحلیل و گفت‌وگو راجع به ادبیات ایران -غیر از شاخه شعر- ایجاد شود. وقتی به دوره‌های قبلی این جایزه و همچنین دوره دوازدهم نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که در حوزه فرهنگ و هنر و در حوزه نویسندگان شاهد دو اتفاق خوب هستیم؛ نخست حضور نویسندگان جوانی که با خلاقیت‌های خود در این حوزه وارد شده‌اند و دیگری حضور بانوان ایرانی در دهه اخیر است، که هر ساله از نظر کمی و کیفی، بیش از گذشته وارد این حوزه شده‌اند و شاهد افزایش سهم آنها هستیم.
صالحی ضمن اشاره به تنوع و تکثر مضامین هم در حوزه داستان و هم در حوزه‌های دیگر ادبی گفت: نکات قابل توجهی در سال‌های اخیر می‌بینیم. مضمون‌ها تکثر بیشتر و پیشتری یافته است و در حوزه داستان مضامین تنوع قابل توجهی پیدا کرده‌اند. این تنوع و تکثر در حوزه مستندنگاری هم بیش از گذشته دیده می‌شود. تجربه موفق مستندنگاری در حوزه دفاع‌مقدس، امروزه در حوزه‌های دیگر فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هم تجربه‌های دلنشینی دارد. در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، زندگی روزمره ما زیر نگاه دوربین و فیلم مستندنگاری قرار گرفته است و تنوع در سبک و شیوه در این حوزه کاملا ملموس و محسوس است.
وی ادامه داد: امروزه در بخش داستان کوتاه و بلند، نقد ادبی و مستندنگاری در آثاری که خلق می‌شوند سبک‌های متنوعی را می‌توان دید. علاوه بر مستندنگاری گزارشی، مستندنگاری علمی و پژوهشی هم جدی‌تر شده و در نقد ادبی هم تنوع سبک‌ها و شیوه‌ها و روش‌ها محسوس و ملموس است. در بخش کیفیت نیز گزارش داوران این دوره در پاره‌ای از این بخش‌ها این بوده که گرچه مشکلات حوزه نشر مشکلات زمین‌گیرکننده‌ای است، اما گفته می‌شود این شرایط سخت سبب شده دقت نویسندگان و ناشران در عرضه آثار هم افزایش یابد و گزیده‌یابی بیشتر دیده می‌شود که تساهل و تسامح ناشران و نویسندگان نیز کمتر شده و این می‌تواند نعمتی در دل مصیبت باشد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه ضمن بیان اینکه در آثار جدید علاوه بر تنوع در سبک و مضمون، تنوع در پس‌زمینه‌ها نیز دیده می‌شود اضافه کرد: چه در داستان‌های کوتاه و چه در داستان‌های بلند و رمان و آثار مستندنگاری، پس‌زمینه‌های جذاب فراوان‌تر و تعلق به بوم‌نویسی و بومی‌نگاری بیشتر شده است و ویژگی‌های دیگری که در پس‌زمینه‌های اثر می‌توان دید، همه و همه داشته‌هایی است که مایه شکر و مباهات است؛ اما هنوز راه‌های نرفته و کمتر رفته زیاد است.
صالحی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: فرهنگ و تمدن ایران، هم از نظر اقلیمی و هم عمق تاریخی، آنقدر سوژه دارد که هرچه کار شود بین آنچه انجام شده با آنچه انجام نشده و باید انجام شود، فرسنگ‌ها فاصله وجود دارد. سوژه‌ها منتظر شما هستند، که آنها را کشف و به دیگران منتقل کنید. من به لحاظ سفرهایی که به نقاط مختلف ایران می‌روم، دریغ و دردم این است که چقدر سوژه وجود دارد و چقدر روایت کم است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه جان‌مایه حوزه هنر، دانش و حکمت و کالبدش تکنیک و مهارت است؛ گفت: ممکن است ما از دانش و حکمت کم بگذاریم و بر تکنیک بیافزاییم. آثار ماندگار ما هم مربوط به زمانی بوده که حکمت راهبر مهارت بوده است، نه مغلوب آن. اگر نگاه عمیق، پشتوانه هنر و ادبیات نباشد، حتما غیرماندگار است و کمتر موثر خواهد بود.
وی در ادامه گفت: هنر و ادبیات ایران‌زمین حافظ اخلاق و زبان فارسی بوده است. ادبیات ایران‌زمین همچون نگهبانِ دو بال هویت ایرانی یعنی اخلاق و زبان فارسی بوده است. هنر و ادبیات امروز ما اگر بخواهد امتداد تاریخ خود را داشته باشد، باید همچنان نگهبان این دو بال باشد و نگذارد انقطاع و فاصله‌ای بین این دو بال ایجاد شود. فضای تند و سریع مجازی می‌تواند عامه مردم را بی‌بندوبار کند، اما از افرادی که در وادی ادبیات کار می‌کنند هرگز پسندیده نیست که این تساهل را داشته باشند. چون پیش‌رانی آنها در حفاظت از زبان فارسی بسیار مهم است.
